Het laatste weekend van oktober gaat de wintertijd in. Deze tijd heet ook wel wintertijd. Waar je in het pre-baby tijdperk kon genieten van een extra uurtje slapen, vraag je je nu – met baby of kids – misschien af wat het effect gaat zijn van de overgang naar de wintertijd.
Ewelina de Groot
Ewelina de Groot is gecertificeerd Gentle Sleep Coach voor baby’s en kinderen tot 6 jaar. Ze is oprichter van de praktijk Eindelijk Slapen.
Eigenlijk is wintertijd en zomertijd een gek fenomeen. Twee keer per jaar wordt de klok één uur vooruit of achteruit gezet, terwijl je natuurlijke dag- en nachtritme niet opeens verspringt. Ook je baby of kind heeft zijn eigen bioritme, die door de overschakeling naar wintertijd ontregeld kan worden.
Overschakelen naar wintertijd
Op 21 december, de kortste dag van het jaar, wordt het rond 8.45 uur licht en gaat de zon onder rond 16.30 uur. In het laatste weekend van oktober gaat de klok een uur terug. Deze tijd heet ook wel wintertijd.
De overgang naar de nieuwe wintertijd is voor kinderen wat moeilijker dan de overgang naar de zomertijd. Ewelina legt uit hoe dat komt. “Voor volwassenen is aanpassen aan de wintertijd over het algemeen gemakkelijker: wij kunnen zonder al te veel problemen later naar bed gaan en ook makkelijker uitslapen. Maar bij kinderen werkt het meestal niet zo.”
“Later naar bed gaan betekent vaak nog eerder wakker worden. Dat werkt dus averechts. Hoe komt dat? Hoe later een kind gaat slapen, hoe (over)vermoeider hij of zij wordt, en hoe meer het stresshormoon cortisol wordt aangemaakt. Dit hormoon kan het slaaphormoon melatonine remmen. Wanneer baby’s of kinderen hun natuurlijke bedtijd missen doordat ze te laat gaan slapen, kan het zijn dat ze ook juist eerder wakker worden.”
Laten wennen aan de wintertijd
Voor ouders met jonge kinderen kan de wintertijd betekenen dat het slapen van hun kind weer even een uitdaging wordt. Wat kun je doen om de overgang van zomertijd naar wintertijd wat te vergemakkelijken voor je baby?
Een tip is om je baby alvast voor te bereiden op een nieuw ritme. In de dagen voor de ingang van de wintertijd laat je je kind of baby langzaam wennen. Zo maak je de overgang minder abrupt.
Ga iets eerder eten en slapen
Ewelina legt uit: “Wat je kunt doen is om twee tot drie dagen eerder de tijdstippen van eten, opstaan en slapen te verschuiven met 10 tot 15 minuten. Het beste kun je daarmee donderdag of vrijdag beginnen om de tijdstippen geleidelijk aan te passen aan nieuwe wintertijd. Gaat je baby of kind meestal om 19 uur naar bed? Probeer dit gedurende twee, drie dagen op te rekken richting 19.15 uur. Dat doe je ook met de maaltijden en met het tijdstip van opstaan.”
“Vrijdag probeer je er 30 minuten van te maken en zaterdag 45 minuten. Op die manier kan je baby of kind zich op in het weekend beter aanpassen aan de nieuwe wintertijd, omdat hij of zij al gewend is aan iets later eten, slapen en opstaan.”
Wintertijd: wat als je baby opeens om 5 uur wakker is?
De meeste kinderen worden ergens tussen 6:00 uur en 7.30 wakker. Maar door de wintertijd kan het zijn dat je baby of kind eerder dan normaal wakker wordt. Wat gisteren 6:00 was, is vandaag 5:00 uur na de tijdsverandering. Wat doe je als dit gebeurt?
Ewelina: “Bij baby’s en slaap is het belangrijk om te beseffen dat alles na 6.00 als dag mag worden beschouwd, voor 6.00 is het nog nacht. Mocht je kindje eerder dan 6.00 wakker worden, laat hem of haar dan merken dat het nog nacht is. De vroege ochtend is vaak het moeilijkste moment voor je baby om zelf in slaap te vallen – de slaapdruk is veel minder, het lichaam is gewend om al wakker te zijn – dus je baby heeft dan vaak meer hulp nodig met doorslapen. Je kunt je kindje wiegen, of desnoods ernaast gaan liggen. Zo laat je zien dat het bedoeling is dat je baby verder slaapt.”
“Blijf met je baby of kind in de kamer totdat het echt tijd is om op te staan. Ga dan een minuut even uit de kamer. Kom dan terug in de kamer en start – alsof er niets aan de hand is – de ochtendroutine. Op die manier merkt je kind dat hij eruit wordt gehaald omdat het tijd is om op te staan en niet omdat hij huilt of zelf eruit wilt. Het kan zijn dat je dit een paar ochtenden moet volhouden. Maar je zult zien dat als je consistent blijft, je kind zich snel aanpast aan de nieuwe tijden.”
En de vroege vogels nog een extra flesje geven?
Ewelina: “Laat ik voorop stellen dat iedere ouder moet kiezen wat voor hem of haar werkt. Wat ik wel belangrijk vind om aan te geven, is dat door een extra fles je kindje om 7 of 8 uur misschien geen of minder honger heeft en dus niet met een goed ontbijt de dag start. Dan ben je eigenlijk het vroeg wakker worden aan het bevorderen door haar 24-uurs klok signaal te geven dat de dag al start, ook al is het 5 uur ’s nachts. Mocht je baby om 7 of 8 uur wel hongerig zijn, dan kan een keer een extra flesje prima.”
Wintertijd en slaap bij kinderen vanaf 2
Volgens Ewelina hoef je bij oudere kinderen (vanaf 2 jaar) vaak niet zoveel te doen ter voorbereiding. “Vaak zie ik dat de overgang vanzelf gaat. Maar wil je je kindje toch alvast gaan ondersteunen? Dan kun je een slaaptrainer gebruiken. Kinderen vanaf 2 jaar begrijpen goed hoe zo’n nachtlampje of wekker werkt. Als je kind deze op de kamer heeft, dan kun je die elke dag steeds iets verder achteruit zetten in de avond. Dat betekent wel dat de wekker dus ook elke dag iets eerder zal afgaan.”
Een fijne ochtendroutine
Misschien duurt het even voordat je baby in een nieuw ritme komt. Het helpt om vast te houden aan de vertrouwde ochtendroutine die jullie hebben.
Ook kun je de kamer van je kind zo veel mogelijk te verlichten in de ochtend, zodat je baby de indruk krijgt dat de zon opkomt. Ga zodra het buiten licht wordt met je baby of kind naar buiten. Ook buitenlucht en zonlicht helpen goed om het bioritme makkelijker aan te passen aan de afwisseling tussen dag en nacht.
How About Mom: een 'onmisbare app voor moeders' 📲
